Wat is een jumpers knee?
Een jumpers knee, ook wel springersknie genoemd, is een overbelastingsblessure. Het betreft een peesaanhechtingsprobleem (patellatendinopathie of apexitis patellae) aan de onderkant van de knieschijf. De aandoening komt veel voor bij sporters die een sport doen met veel sprongbelasting, zoals volleybal en basketbal, maar kan ook bij andere sporten voorkomen zoals tennis en crossfit.
Energie opslag en vrijlating, zoals bij een springveer, is een belangrijke functie van de patellapees bij activiteiten als springen, landen, wenden en keren. Het herhaalt uitvoeren van deze activiteiten zonder voldoende trainingsopbouw of rust is de belangrijkste risicofactor voor het ontwikkelen van patellatendinopathie. Hierbij veranderen de mechanische eigenschappen van de kniepees door onder andere zwelling, degradatie van de peesmatrix en vaatingroei. Met deze ingroei van bloedvaatjes groeien ook zenuwvaatjes in waardoor pijn kan ontstaan.
Een andere groep waarbij deze kniepeesontsteking vaak voorkomt zijn mensen die op hun knieën werken zoals stratenmakers. Vaak is er dan ook sprake van een slijmbeursontsteking.
Jumpers knee symptomen
Bij het ontstaan van de jumpers knee speelt overbelasting de belangrijkste rol. Klachten kunnen variëren afhankelijk van de duur van de blessure.
De klachten kunnen worden ingedeeld in vier stadia, de stadia van Blazina.
- Stadium 1) Pijnklachten rond de kniepees na het sporten die verdwijnen na een rustperiode.
- Stadium 2) Pijnklachten aanvang van het sporten die verdwijnt gedurende de warming up. Na het sporten komen de klachten weer en verdwijnen pas na een langere rustperiode.
- Stadium 3) Peesklachten bij aanvang, tijdens en na het sporten. Vaak zijn er ook klachten gedurende normale dagelijkse activiteiten. De klachten verdwijnen pas na langdurige rustperiode.
- Stadium 4) Continue peesklachten, ook bij rust en normale dagelijkse activiteiten. De klachten verdwijnen ook niet na langdurige rustperiodes.
Volharding en het doen van de juiste oefeningen is hierbij essentieel. Hierover later meer.
In eerste instantie bestaan de klachten vaak uit pijn tijdens en na het sporten met klachtenvrije periodes als er niet gesport wordt. Typisch is ook dat pezen "opwarmen". De klachten verdwijnen dan na de warming up maar komen 24 uur later vaak heviger terug. Bij langdurige overbelasting kunnen de klachten ook in rust op gaan treden en gaan ze vaak niet meer weg.
De meest voorkomende klachten van een jumpers knee zijn:
- pijn aan de onderzijde van de knieschijf;
- zwelling van de kniepees;
- stijfheid en/of startpijn;
- in eerste instantie vermindering van klachten tijdens/na warming up (als de spieren warm zijn) met nareactie bij staken van sportbelasting.
Onderzoek van een jumpers knee
Als een sporter met een jumpers knee bij mij in de praktijk komt volgt na het intakegesprek het lichamelijk onderzoek. Bij het intake gesprek is dan vaak al het vermoeden gevormd dat er sprake kan zijn van een jumpers knee.
Bij lichamelijk onderzoek wordt de herkenbare pijngeprovoceerd door op de onderkant van de knieschijf te duwen, vaak bij het doen van een eenbenige squat. Op de behandelbank wordt dan dezelfde test nog een keer gedaan om goed onderscheid te kunnen maken tussen andere aandoeningen zoals het patellofemoraal pijnsyndroom of hoffitis. Verder is er vaak sprake van atrofie en/of zwakte van de m. quadriceps, de bovenbeenspier. Het overig onderzoek van de knie laat in het algemeen geen aanwijzingen voor andere (intra-articulaire) pathologie zien.
Overig onderzoek bij jumpers knee klachten.
Na het stellen van de diagnose is het belangrijk om te onderzoeken waarom de sporter een jumpers knee heeft opgelopen. Vaak is de oorzaak te vinden in de bewegingsketen. Bij het functioneel onderzoek wordt er daarom gekeken naar:
- spierkracht en lengte van de quadriceps en de hamstrings
- spierkracht en lengte van de kuitspieren
- spierkracht en van de heupspieren
- mobiliteit van de heupen
- mobiliteit van de (lage) rug
- mobiliteit van de enkels
- mobiliteit van de knie
- stabiliteit van de bewegingsketen
Als de oorzaak duidelijk is wordt naast de peesrevalidatie van de springersknie zelf aandacht gegeven aan het oplossen van de oorzaak.
Pezen hebben een hekel aan compressie!
Compressie van een pees gebeurd als deze wordt ingeklemd tussen het bindweefsel en het bot. Zo wordt bij de jumpers knee de kniepees gecomprimeerd als je bijvoorbeeld op de grond zit op je knieën zoals bij de stratenmaker of timmerman. Een wat minder voor de hand liggende manier van comprimeren gebeurd door de kniepees te belasten in een hoek. Dat is bijvoorbeeld het geval als je je bovenbeen in stand oprekt door je hak naar je bil te trekken. De kniepees komt dan op spanning en wordt gecomprimeerd tussen het bovenbeen en het bindweefsel. Bij peesklachten raad ik daarom foamrollen aan in plaats van het rekken van de quadriceps.
Bekijk hieronder de instructies en het effect van foamrollen.
Trainen van de kuitspieren bij een jumpers knee
Sterke kuitspieren zijn een pré. 60% van het vermogen om de belasting op te vangen bij het aflopen van de trap of om de landing op te vangen na een sprong of komt van de kuitspieren, en dus in mindere mate vd bovenbeenspieren en de bilspieren. Ik heb wel eens aan ultramarathonloper behandeld voor zijn blessure. Veel eerdere andere therapieën waren gericht op zijn core en het looppatroon maar deze marathonloper kon maar maximaal 6 calf raises doen op 1 been. Geen wonder dus dat hij geblesseerd raakte! Afhankelijk van leeftijd en geslacht zou je ongeveer 25 calf raises moeten kunnen doen op 1 been.
Kan ik hardlopen met een jumpers knee?
Hardlopen is niet schadelijk bij een jumpersknee mits je het niet overbelast. De meeste belasting op de pees ontstaat bij korte bewegingen waarbij je diep door je knie zakt. Dit is vaak het geval bij springen of bij sporten zoals tennis. Bij hardlopen is de impact op de jumpersknee veel minder, maar vaak kan de duur wel een rol spelen. Het is dus belangrijk om je loopbelasting goed gedoseerd op te bouwen zodat je kniepees hier rustig aan kan wennen. Je hoeft niet te wachten met hardlopen totdat de pijn van de jumpersnee geheel verdwenen is. Veel beter kan je aangepast blijven doorlopen mits de pijn de dag erna niet te veel oploopt. Kijk hiervoor ook maar eens op mijn blog over loadmanagement
De kniepees heeft een hekel aan verandering
Dat betekent een verandering in de belasting. Dus door een te snelle opbouw van de (sport)belasting kan de pees overbelast raken. Pezen adapteren trager dan bijvoorbeeld spierweefsel. Ze hebben dus meer hersteltijd nodig dan je spieren. Ga je te snel te veel doen dan heeft de pees te weinig tijd om zich aan te passen en dat kan klachten geven. En hoe langer je dit negeert hoe langer het duurt voordat je er weer vanaf bent.
Als je een jumpers knee hebt is het aan te raden om te leren luisteren naar je kniepees. Door belasting warmen pezen op. Heel vaak geven ze dan geen klachten. Wat de pees je de volgende dag verteld is veel belangrijker. De belasting was te veel voor je pees als de pijn 24 uur na de belasting fors gestegen is. Het is een goed teken als deze lager of gelijk gebleven is. Je kan de belasting verder opbouwen als je pijncijfer niet hoger dan een 5 is geworden (van 0 is geen pijn tot 10 ondraaglijke pijn). Doe dit niet meer dan 2.5 tot 5 % per week. Zolang de kniepees niet gecomprimeerd wordt geeft de pees geen nachtelijke pijn. Er is mogelijk iets anders aan de hand als dit wel het geval is. Laat dit dan controleren door je huisarts of je fysio.
Als je door de belasting functieverlies ervaart is het is ook niet verstandig om de belasting op te bouwen. Dat betekent bijvoorbeeld dat als je mank gaat lopen of als de knie heel stijf is ik het je afraad om te gaan sporten. Ga in dit geval voor een aangepaste training die de kniepees minder intensief belast.
Peesontstekingen en reuma.
Als je voor jezelf niet kan verklaren waardoor je een peesontsteking hebt opgelopen kan het zijn dat deze is ontstaan door een systemische onderliggende ziekte zoals diabetes of reuma. Ontstekingen van de pees kunnen ook worden veroorzaakt door reuma. Middels bloedonderzoek kan reuma worden aangetoond op basis van de aanwezigheid van de HLA-B27 factor. Dit zou aannemelijk kunnen zijn als je vervolgens een van de volgende kenmerken herkent:
1: Reuma komt in je familie voor.
2: Aanwezigheid van de huidziekte psoriasis.
3: Aanwezigheid van de ziekte van Crohn.
4: Pijnlijke rode ogen, vertroebeld zicht.
5: Ochtendstijfheid langer dan 30 minuten.
6: Afwijkingen van de nagels.
7: Zwelling van de vingers.
8: Minimaal 1 peesontsteking.
9: Verbetering van de klachten met bewegen en ontstekingsremmers, verergering bij rust.
De behandeling van de jumpers knee.
Het doen van oefeningen is de hoeksteen bij de behandeling van de jumpers knee. Shockwave, massage, ultrageluid, warmte en andere passieve interventies dienen hoogstens als ondersteuning om je beter te kunnen laten belasten maar zorgen er in de regel niet voor dat de pees sterker en belastbaarder wordt en helpen dus niet op de lange termijn. Een goede peesrevalidatie verloopt in fases en wordt gemonitord middels een pijnmonitor model. (1)
Hierbij zijn er 5 fases in de behandeling van de jumpers knee te onderscheiden:
Fase 1: De isometrische fase
Fase 2: De isotonische fase
Fase 3: Energieopslag fase
Fase 4: Terugkeer naar volledige sportbelasting
Fase 5: Onderhoud
Elke fase is essentieel en wordt langzaam of snel doorlopen op basis van het doel en de reactie van de pees hierop. De oefeningen voor de behandeling van de jumpers knee worden uitgevoerd met een metronoom in een bepaald tempo om ook de aansturing op hersenniveau te optimaliseren. Peesrevalidatie duurt helaas ook lang. De meeste sporters doen hier minimaal 3 tot 6 maanden over.
Oefeningen voor de jumpers knee
Bekijk hieronder de video voor een zeer effectieve oefening voor de jumpers knee. Deze spanish squat oefening is goed te gebruiken in de eerste fase van de revalidatie. Daarnaast blijkt uit wetenschappelijk onderzoek dat deze oefening voor de jumpers knee kan zorgen voor pijnverlichting. Het effect op de pijn van de jumpers knee is dan vergelijkbaar met het nemen van een paracetomolletje. Deze oefening is ook prima te doen als warming-up of juist na de belasting om de pijnlijke reactie van de jumpers knee te verminderen.
In de praktijk van Kniepijnvrij.nl en Fysioholland wordt er precies gekeken naar welk doel je nastreeft en hier worden de oefeningen vervolgens op afgestemd. Je kan het programma ook geheel zelfstandig en online doen. Je hebt dan gelijk alle tools in handen om je klachten zelf op te lossen!
>>Klik hier voor het succesvolle online programma voor de jumpers knee!
Overige behandelingen bij een jumpers knee
Injectie van cortisonen bij een jumpers knee (niet doen!)
Corticosteroïd injecties worden in de praktijk veelvuldig gebruikt bij de behandeling van tendinopathie aandoeningen, waaronder patellatendinopathie. Ze hebben een positief effect op pijnklachten op de korte termijn, maar niet op de midden- tot lange termijn. Daarnaast blijkt uit goed uitgevoerd wetenschappelijk onderzoek steeds duidelijker dat corticosteroïden een negatief effect hebben op pees- en collageenweefsel op de midden- tot lange termijn. Ik ben zelf dus ook geen voorstander van een corticosteroid injectie en raad het dus ook af. Als er echt geen progressie in het herstel zit kan je samen met de sportarts bekijken of er nog andere opties zijn.
Shockwave
Shockwave geeft een soort van drukgolfjes. Dat is met name het geval bij de focus shockwave. De radiale shockwave lijkt meer op een drilboor. Behandeling met shockwave hoort pijnlijk te zijn. Het is bekend dat shockwave op korte termijn, vaak al direct, de pijn verlicht waardoor belasten, en dus het versterken van de kniepees, wel mogelijk is. Dat is mijn inziens ook het belangrijkste effect; het creëren van voorwaarden om de kniepees te kunnen belasten. Shockwave kan je naast oefentherapie gebruiken maar mag nooit als stand alone treatment gebruikt worden. De pees wordt er namelijk niet sterker of belastbaarder. Er is geen bewezen superioriteit van één van de methoden over de andere. (2)
Operaties bij jumpers knee klachten
Er is maar zeer matige bewijsvoering voor de effectiviteit van operatieve interventies bij patellatendinopathie. (3) Alleen als er sprake is van een tendinopathische haard en bij chronische therapieresistente gevallen zou een operatie een uitkomst kunnen bieden. Bij de operaties wordt middels een open of een kijkoperatie het beschadigde peesweefsel en overmatige botvorming verwijderd. Het herstel is vaak langdurig en geeft lang niet altijd een bevredigend resultaat.
Wil jij optimaal herstellen van je jumpers knee?
Herstellen van een jumpers knee doe je het beste in 5 fases en is niet moeilijk mits je de juiste principes kent. Met het jumpers knee programma van Kniepijnvrij leer jij als een pees te denken en middels het pijn monitor model leer je welke oefeningen voor jou geschikt zijn en of je door kan naar de volgende fase. Dit is prima uit te voeren in je eigen gym. Om te voorkomen dat je jumpers knee klachten terug komt blijf je onderhoudsoefeningen doen als je weer met je sport bent begonnen. Dit is op basis van de laatste wetenschappelijke inzichten. Wil jij hier ook gebruik van maken?
Lees dan snel verder over hoe je dat kan realiseren met het online jumpers knee programma van Kniepijnvrij
Herstellen van een jumpers knee is maatwerk en soms kan hulp van een gespecialiseerde fysiotherapeut het zetje in de juiste richting geven. Daarom werkt Kniepijnvrij nauw samen met FysioHolland. Bij FysioHolland is jouw zorg rondom jouw knieblessure in goede handen. Wil je liever of in combinatie met een gespecialiseerde fysiotherapeut van Fysioholland in jouw buurt herstellen van jouw knieblessure? Bekijk dan hier de locaties van een FysioHolland vestiging bij jou in de buurt.
Gebruikte Literatuur:
1) Breda SJ, Oei EHG, Zwerver J, Visser E, Waarsing E, Krestin GP, de Vos RJ. Effectiveness of progressive tendon-loading exercise therapy in patients with patellar tendinopathy: a randomised clinical trial. Br J Sports Med. 2021 May;55(9):501-509. doi: 10.1136/bjsports-2020-103403. Epub 2020 Nov 20. PMID: 33219115; PMCID: PMC8070614.
2) van Leeuwen MT et al. Extracorporeal shockwave therapy for patellar tendinopathy: a review of the literature. Br J Sports Med 2009;43:163-168
3 )Dean BJ et al. The risks and benefits of glucocorticoid treatment for tendinopathy: a systematic review of the effects of local glucocorticoid on tendon. Semin Arthritis Rheum 2014;43:570-576
