Nieuwe richtlijn voor patellofemorale pijn (PFP) en patella tendinopathie (PT): focus op oefentherapie, terughoudendheid met injecties en chirurgie.
Donderdag 22 mei nam ik deel aan de praktijkdag over patellofemorale klachten van het NPi.
De dag werd verzorgd door prof. Martin Ophey, de hoofdauteur van de nieuwe Nederlandse richtlijn voor het patellofemoraal pijnsyndroom en de jumpers knee.
Het was een inspirerende en goed gevulde dag, waarin wetenschap en praktijk samenkwamen. En dat is hard nodig — want als het gaat om het herstel van deze knieklachten, blijkt uit onderzoek dat we nog veel te verbeteren hebben.
Lees hieronder waarom dit zo belangrijk is.
Uit meerdere onderzoeken blijkt dat patellofemorale klachten vaak niet vanzelf overgaan. Sterker nog: tussen de 25% en 65% van de mensen heeft zelfs jaren later nog steeds klachten.
Gelukkig geldt dit niet voor iedereen. Onderzoekers hebben gekeken wie het meeste risico loopt op langdurige klachten. De kans op een aanhoudend pijnprobleem is aanzienlijk groter wanneer je één of meerdere van de onderstaande kenmerken hebt:
- Je hebt langer dan 3 maanden klachten
- Je scoort minder dan 70 punten op de AKPS-vragenlijst (0–100, waarbij 100 staat voor een volledig pijnvrije functie)
- Je hebt een pijnscore hoger dan 60 op de VAS-schaal (0–100, waarbij 100 ondraaglijke pijn is)
- Je hebt klachten aan beide knieën
- Je ervaart ook klachten buiten de knie, bijvoorbeeld in de onderrug
Hoe meer van deze kenmerken op jou van toepassing zijn, hoe ongunstiger de prognose. Maar dat betekent niet dat je er niet vanaf kunt komen — het herstel kan alleen wat meer tijd en consistentie vragen.
Met de juiste aanpak, zoals een gestructureerd en onderbouwd trainingsprogramma, is volledig herstel ook bij langdurige klachten mogelijk weten we bij Kniepijnvrij.
Tijdens de praktijkdag kwamen diverse behandelmethoden en strategieën aan bod, maar de belangrijkste focus lag op de nieuwe multidisciplinaire richtlijn, die dit jaar is gepubliceerd. Deze richtlijn is mede opgesteld door de cursusdocent dr. Martin Ophey, die als hoofdauteur verantwoordelijk was voor de inhoud.
Deze richtlijn is ontwikkeld door een brede werkgroep van experts uit onder andere de sportgeneeskunde, fysiotherapie, orthopedie, podotherapie, huisartsgeneeskunde en radiologie. Ook is de stem van de patiënt nadrukkelijk meegenomen via een landelijke enquête onder mensen met PFP of PT.
Waarom deze nieuwe richtlijn?
De oude richtlijn uit 2010 richtte zich alleen op PFP en was monodisciplinair opgesteld. Sindsdien is er veel wetenschappelijke literatuur verschenen, en is er steeds meer consensus dat een integrale en multidisciplinaire aanpak noodzakelijk is. Ook patella tendinopathie – vaak bekend als “jumpers knee” – is nu expliciet opgenomen in de richtlijn, omdat dit tot nu toe ontbrak.
De kernboodschap: oefentherapie is de basis
Voor zowel PFP als PT is oefentherapie de eerste en belangrijkste behandelstap. De richtlijn adviseert oefeningen die gericht zijn op spierversterking (met name quadriceps en heupspieren), belastingsopbouw en functioneel herstel.
- Bij PFP: start met een oefenprogramma van minimaal 6 weken.
- Bij PT: volg een gefaseerde aanpak van minimaal 12 weken, zoals het 4-stapsmodel van Rudavsky & Cook (2014):
- Pijneducatie en loadmanagement
- Progressieve krachtoefeningen (bij voorkeur heavy slow resistance)
- Plyometrische training afhankelijk van sportbelasting
- Onderhoudsfase
Bij het jumpersknee programma volgen we precies de vier behandelstappen zoals aanbevolen in de nieuwe richtlijn. Daarnaast hebben we het programma uitgebreid met een vijfde stap, gebaseerd op onze ervaring in de topsport en klinische praktijk.
Na de fase met plyometrische training, waarin explosieve kracht wordt opgebouwd, voegen wij een extra "Return to Play"-fase toe. In deze fase worden de algemene plyometrische oefeningen geleidelijk vervangen door sportspecifieke trainingsvormen, passend bij de belasting in jouw sport.
Pas daarna start de onderhoudsfase, waarin we ervoor zorgen dat je blessurevrij blijft door structureel te blijven trainen op kracht, controle en belastingstolerantie.
Bij de Kniepijnvrij Methode voor het patellofemoraal pijnsyndroom werken we met een gestructureerd en progressief trainingsprogramma dat is opgebouwd uit 6 fases verdeeld over 18 weken. Elke fase richt zich op een specifieke stap in het herstelproces — van pijnvermindering en spieractivatie tot functionele training en sporthervatting.
Wanneer wordt aanvullende behandeling geadviseerd?
Als na 6 tot 12 weken geen relevante verbetering optreedt in pijn en functie (minimaal 10 punten verbetering op de Kujala score), mogen aanvullende behandelingen overwogen worden. Denk aan:
- Taping of braces
- Patellastraps
- Voetortheses
- Shockwave of dry needling (voor PT)
De wetenschappelijke onderbouwing voor deze behandelingen is echter zwak (zeer lage GRADE), dus ze worden alleen geadviseerd als secundaire optie, en altijd in overleg met de patiënt.
Hoe moet je tapen bij het patellofemoraal pijnsyndroom?
Bij kniepijnvrij in de praktijk gebruiken we ook geregeld tape, vaak bij forse pijnklachten of klachten die zoals genoemd in de richtlijn niet goed reageren op oefentherapie. De tape gebruiken we dan ongeveer 6 weken. Ik leer de patiënt aan hoe deze zelf de knie kan tapen. Daarbij geef ik ook deze instructievideo mee.
We tapen eigenlijk nooit bij jumpers knee klachten. De krachten op de pees zijn te groot om hier met tape invloed op uit te kunnen oefenen. Soms kan een patellabrace zoals deze van Zamst wel vermindering van klachten geven. Deze brace haalt dan wel een stuk van de piekbelasting af van de kniepees. Dit kan net het verschil maken. Maar dit is altijd aanvullend op training van de pees.
Medicatie bij het patellofemoraal pijnsyndroom: Alleen bij hoge uitzondering
Pijnmedicatie wordt afgeraden als standaardbehandeling. Bij hevige pijn kan een kortdurend gebruik van paracetamol of NSAID's overwogen worden. Injectietherapie (zoals corticosteroïden, hyaluronzuur, PRP of prolotherapie) wordt ontraden vanwege het gebrek aan bewijs én het risico op bijwerkingen of overbelasting van de knie door pijnmaskering.
Beeldvorming? Alleen bij twijfel of stagnatie
Beeldvorming zoals echografie of MRI wordt niet standaard aanbevolen. Alleen als er na 12 weken oefentherapie geen verbetering is, of als er twijfels zijn over de diagnose, kan aanvullend onderzoek overwogen worden.
Operatie bij het patellofemoraal pijnsyndroom. Alleen in uitzonderlijke gevallen
Chirurgische ingrepen zijn pas aan de orde na minimaal 6 maanden conservatieve behandeling. Voor PFP moet er sprake zijn van anatomische afwijkingen zoals trochleadysplasie of recidiverende luxaties. Bij PT moet de diagnose bevestigd worden met beeldvorming. De risico’s en onvoorspelbaarheid van operaties maken gedeelde besluitvorming essentieel. In de praktijk van kniepijnvrij bespreken wij discutabele gevallen op het orthopedisch spreekuur met Dr Y. Engelsma van Bergman Clinics. Wil je hier meer van weten? Lees dan deze blog
Wat betekent dit voor jou?
Als je last hebt van knieklachten aan de knieschijf, of van een jumpers knee, dan is deze richtlijn goed nieuws. De focus ligt op actieve revalidatie: je knie versterken met de juiste oefeningen, in plaats van te vertrouwen op korte-termijnoplossingen zoals injecties of rust.
Bij Kniepijnvrij en Fysioholland sluiten onze programma’s naadloos aan op deze nieuwste wetenschappelijke inzichten. We leren je in onze online programma's om zelf grip te krijgen op je klacht, met waar nodig fysieke begeleiding die gebaseerd is op jarenlange ervaring én evidence-based oefeningen.
Hulp nodig bij jouw knieklachten?
Heb jij last van patellofemorale pijn of jumpers knee en wil je dit gericht aanpakken?
👉 Bekijk dan onze online programma’s die je helpen je knieklacht zelfstandig en effectief op te lossen – thuis of in de gym, in jouw tempo.
Of meld je aan voor onze gratis masterclass waarin je leert hoe je jouw knieklacht zelf kunt herkennen én behandelen, volgens de laatste richtlijnen.
🔗 Klik hier om je direct aan te melden voor de masterclass voor jumpers knee klachten
🔗 Klik hier om je direct aan te melden voor de masterclass voor patellofemorale pijnklachten
🔗 Bekijk hier het oefenprogramma voor jumpers knee »
🔗 Bekijk hier het oefenprogramma voor patellofemorale pijn »
Heb je meer persoonlijke begeleiding nodig of wil je liever 1-op-1 revalideren? Dan is het goed om te weten dat we samenwerken met FysioHolland. Met meer dan 100 locaties verspreid over heel Nederland kun je bij ervaren en gedreven fysiotherapeuten terecht voor de juiste zorg en begeleiding bij jouw knieherstel. Klik hier om de dichts bijzijnde locatie van FysioHolland te vinden!
Klik hier om direct een afspraak in te plannen bij Kniepijnvrij
